Isang Katutubong Pagsasatula sa "Ang mga Sakristan"

Maliban sa pagiging nobelista ni Rizal, kilala rin siya bilang isang makata. Isa sa mga ginawa niyang tula ay ang "Mi Ultimo Adios." Kaya naman, bilang paggunita ko sa kaniyang talento, naisip kong isatula ang isang kabanata sa kaniyang nobelang Noli Me Tangere na pinamagatang "Ang mga Sakristan." Hinati ko sa maraming bahagi ang kabanata at tinangka kong isulat ang mga ito na ayon sa tatlo sa pinakamatatandang anyo ng tulang Tagalog: ang diona, tanaga, at dalit. Sa pagkakataong ito, nais kong sanayin ang aking sarili sa pagsulat ng katutubong tula na matagal ko na ring hindi nagagawa.

 

Binubuo ng tatlong taludtod na may sukat na pipituhin ang diona. Binubuo naman ng apat na taludtod na may sukat na pipituhin ang tanaga. Samantala, ang dalit ay binubuo ng apat na taludtod na may sukat na wawaluhin.

 

Narito na ang aking tulang bersyon ng "Ang mga Sakristan" ni Rizal:

 

Dalit

Kampana'y pinatugtog

Ng mga batang bugbog

Sa 'sang simbahang bantog.

Tanaga

Naghihintay ang ina

at sabik na makita

ang mga anak niya

na 'di tulad ng ama.

 Dalit

Napagbintangang nagnakaw

ng salaping 'di malitaw;

hindi uuwi sa bahay

kung 'di ito maibigay.

Diona

Dalangin lang ni Crispin,

sakit ay 'wag sapitin

ng katawang patpatin. 

Tanaga

Kita sa isang buwan,

Nakuha pang multahan,

Nang ang punong sakristan,

Ay bingi sa kat'wiran.

Dalit

Kita'y kulang na pambayad

ng perang hindi lumapat

sa kanilang mga palad -

isang hinalang mabigat.

 Diona

Paluin man ng kura,

'Di pa rin makukuha,

 Ninakaw kunong k'walta.

 Tanaga

Tiyak na magagalit,

Inang 'di makaidlip,

Sa latay na sinapit

Ng anak na mabait. 

Dalit

Gusto man nilang umuwi,

Batid na 'di maaari,

Naghihintay pa ang pari,

Dalawang onsa'y mabawi. 

Diona

Masarap na hapunan

sa kanilang tahanan,

ninanais ng kalamnan.

Tanaga

Hindi tamang tumunog,

Kampanang nasa tuktok,

Umakyat nang padabog,

Binatilyong mapusok.

Dalit

Punong sakristan ay puyos

ng galit sa mga musmos;

ibig ba nitong manubos

sa trabahong 'di maayos?

 Diona

Ikasampu ng gabi,

Pag-uwi na sinabi,

Kaya't 'di mapakali.

Dalit

Si Basilio'y nangat'wiran

Ngunit hindi pinakinggan,

'Di na p'wede sa lansangan

'Kasiyam ng gabi pa lang.

Tanaga

Biglaang sinambilat,

Bisig na pagkapayat,

Ni Crispin na nagulat,

At saka kinaladkad.

Diona

Naglaho na sa dilim

ang katawan ni Crispin

kasabay ang pagdaing.

Dalit

Maririnig ang pag-iyak

ng kapatid sa may lapag;

sampal ay lumalagapak -

nagbibigay ng bagabag.

Tanaga

Mabilis na kinalag

ang tali't saka lumundag;

tumakas nang maluwag

si Basiliong matatag.

Sanggunian:

Almario, Virgilio S. Taludtod at Talinghaga: Mga Sangkap ng Katutubong Pagtula. Lungsod Pasig: Anvil Publishing, 1991.